تشخیص زگیل تناسلیزگیل تناسلی

زگیل تناسلی و تبخال تناسلی: راهنمای جامع تفاوت‌ها، علائم، تشخیص و پیشگیری

بیماری‌های مقاربتی عفونت‌های شایعی هستند که عمدتاً از طریق تماس جنسی منتقل می‌شوند و می‌توانند سلامت جسمی و روانی افراد را تحت تأثیر قرار دهند. داشتن اطلاعات کافی در مورد این بیماری‌ها برای پیشگیری، تشخیص و مدیریت آن‌ها ضروری است.

در میان طیف وسیعی از این عفونت‌ها، زگیل تناسلی و تبخال تناسلی دو مورد از شایع‌ترین‌ها هستند که اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. اما این دو بیماری توسط ویروس‌های کاملاً متفاوتی ایجاد شده و علائم، عوارض و روش‌های درمانی متمایزی دارند. دانستن این تفاوت‌ها می‌تواند راه‌های پیشگیری و اطلاعات لازم پزشکی برای شناخت بیماری‌ها را به شما بدهد.

آیا زگیل تناسلی همان تبخال تناسلی است؟

پاسخ صریح به این سؤال، خیر است! جدول زیر مقایسه‌ای از تفاوت‌های کلیدی این دو بیماری را نشان می‌دهد.

چگونه بفهمیم زگیل تناسلی داریم یا تبخال؟

خودتشخیصی زگیل یا تبخال تناسلی دشوار است و مراجعه زودهنگام به پزشک متخصص زگیل تناسلی یا اورولوژیست برای تشخیص دقیق و شروع درمان مناسب ضرورتی است. در ادامه این دو مورد را بیشتر بررسی می‌کنیم.

زگیل تناسلی (HPV) چیست؟

زگیل تناسلی یک عفونت مقاربتی بسیار شایع است که توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. انواع HPV به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• انواع کم‌خطر: این نوع معمولاً عامل اصلی ایجاد زگیل‌های تناسلی هستند و به ندرت نوع 6 و 11 منجر به مشکلات جدی یا سرطان می‌شوند.
• انواع پرخطر: این نوع، به ویژه انواع ۱۶ و ۱۸، عامل اصلی تغییرات پیش‌سرطانی هستند. مقالات اخیر (Jensen, J. E., Becker, G. L., Jackson, J. B., & Rysavy, M. B. (2024). Human Papillomavirus and Associated Cancers: A Review. Viruses, 16(5), 680.) نشان می‌دهند این سویه‌ها در ابتلا به سرطان‌هایی مانند سرطان دهانه رحم، مقعد، آلت تناسلی، واژن، و گلو می‌توانند نقش داشته باشند. تمایز در خطر سرطان‌زایی، یکی از تفاوت‌های اساسی HPV با سایر بیماری‌های مقاربتی است.

نحوه انتقال و عوامل خطر

ویروس HPV عمدتاً از طریق تماس پوستی حین رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی منتقل می‌شود. این ویروس حتی بدون وجود زگیل‌های قابل مشاهده، منتقل شده و بسیاری از افراد ناقل HPV هیچ علامتی ندارند و از وضعیت خود بی‌اطلاع هستند؛ این امر به شیوع گسترده ویروس کمک می‌کند.

ماهیت بدون علامت و تأخیر در بروز علائم (گاهی هفته‌ها یا ماه‌ها پس از مواجهه)، تشخیص منبع یا زمان دقیق عفونت را دشوار می‌سازد و اهمیت واکسیناسیون گسترده و استفاده مداوم از کاندوم را دوچندان می‌کند. داشتن چندین شریک جنسی، شروع فعالیت جنسی در سنین پایین، ابتلا به یک عفونت مقاربتی دیگر و ضعف سیستم ایمنی، خطر ابتلا به این ویروس را افزایش می‌دهد.

علائم و ظاهر زگیل‌ها

زگیل‌های تناسلی می‌توانند به صورت برجستگی‌های کوچک، گوشتی و همرنگ پوست یا صورتی‌ ظاهر شوند. گاهی ظاهری شبیه به گل کلم دارند و می‌توانند به صورت تکی یا خوشه‌ای باشند. در بسیاری از موارد، هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند و فرد ممکن است متوجه وجود آن‌ها نشود یا توسط سیستم ایمنی بدن از بین برود. اما بروز علائم، ممکن است شامل خارش، سوزش، ناراحتی یا خونریزی باشد (به ویژه حین یا پس از رابطه جنسی).

نواحی شایع بروز در بدن

• در زنان: اطراف یا روی واژن، فرج، مقعد، کشاله ران و دهانه رحم
• در مردان: آلت تناسلی، کیسه بیضه، مقعد، کشاله ران
• در صورت داشتن رابطه جنسی دهانی: دهان، گلو، زبان و لب‌ها

تبخال تناسلی (HSV) چیست؟

تبخال تناسلی یک بیماری مقاربتی شایع است که توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد می‌شود. این ویروس دو نوع اصلی دارد:

• HSV–1 (هرپس دهانی): این نوع معمولاً عامل تبخال‌های دهانی یا تبخال لب است. اما می‌تواند از طریق رابطه جنسی دهانی به ناحیه تناسلی منتقل شود و باعث تبخال تناسلی شود.
• HSV–2 (هرپس تناسلی): این نوع شایع‌ترین عامل تبخال تناسلی است و عمدتاً از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود.

نحوه انتقال و عوامل خطر

ویروس HSV از طریق تماس مستقیم پوستی یا ترشحات آلوده (مایعات زخم‌ها، ترشحات دهانی/تناسلی) در حین رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی منتقل می‌شود. این ویروس حتی زمانی که هیچ علامتی وجود ندارد نیز می‌تواند منتقل شود و فرد می‌تواند بدون آگاهی از عفونت خود، ویروس را به دیگران منتقل کند.

پس از ابتلا به HSV، ویروس به طور کامل از بدن پاک نمی‌شود و برای همیشه در سلول‌های عصبی به صورت نهفته باقی می‌ماند. عواملی مانند استرس، خستگی، سیستم ایمنی ضعیف، قاعدگی و اصطکاک در ناحیه تناسلی می‌توانند باعث فعال شدن مجدد ویروس و عود بیماری شوند. بنابراین مدیریت تبخال تناسلی مستلزم مدیریت استرس و پایبندی به داروهای ضدویروسی است.

ابتلا به تبخال تناسلی هم‌چنین می‌تواند خطر ابتلا یا انتقال سایر عفونت‌های مقاربتی، از جمله HIV، را افزایش دهد. مشکلات مثانه، از جمله درد هنگام ادرار کردن یا انسداد مجاری ادرار، نیز از عوارض تبخال تناسلی هستند. در موارد نادر، این عفونت می‌تواند باعث التهاب غشاهای اطراف مغز و نخاع (مننژیت) یا التهاب راست روده شود.

یکی از جدی‌ترین خطرات تبخال تناسلی، انتقال آن به نوزاد در زمان زایمان طبیعی است (هرپس نوزادی) که می‌تواند منجر به عوارض شدید مانند آسیب مغزی، کوری، یا حتی مرگ نوزاد شود.

علائم و ظاهر تبخال تناسلی

تبخال تناسلی به صورت تاول‌های دردناک و پر از مایع (برجستگی‌های کوچک قرمز یا تاول‌های ریز سفید) ظاهر می‌شود. این تاول‌ها می‌توانند باز شده و مایع ترشح کنند و به زخم‌های باز و دردناک تبدیل شوند که ممکن است خونریزی کنند. سپس این زخم‌ها بسته و بهبود می‌یابند.

علائم اولیه شامل سوزش، سوزن‌سوزن شدن، خارش و درد در ناحیه تناسلی، پاها، باسن یا کمر است، که ممکن است چند ساعت یا چند روز قبل از ظهور زخم‌ها احساس شود. در اولین بروز، بیماری معمولاً شدیدتر است و ممکن است با علائم شبیه آنفولانزا همراه باشد. علائم عود معمولاً خفیف‌تر و کوتاه‌تر هستند و با گذشت زمان، دفعات بروز آن‌ها کاهش می‌یابد.

نواحی شایع بروز در بدن

• در مردان و زنان: اطراف یا داخل ناحیه تناسلی، مقعد، باسن، کشاله ران، ران‌ها، دهان، گلو، لب‌ها، پیشابراه و دهانه رحم

سخن پایانی

زگیل تناسلی و تبخال تناسلی، اگرچه هر دو عفونت‌های مقاربتی شایع هستند اما توسط ویروس‌های کاملاً متفاوتی ایجاد می‌شوند و در ماهیت و علائم تفاوت‌های اساسی دارند. دانستن این تفاوت‌ها برای تشخیص صحیح، درمان مؤثر و پیشگیری از عوارض جدی حیاتی است.

ماهیت بدون علامت یا علائم خفیف هر دو عفونت، همراه با مشکلات اجتماعی پیرامون بیماری‌های مقاربتی سبب می‌شود آموزش عمومی، ارتباط صادقانه با متخصصان بهداشت و دسترسی به مراقبت‌های پزشکی بدون قضاوت اهمیت فراوانی داشته باشد. در نهایت، با آگاهی کافی، پایبندی به توصیه‌های پزشکی، و حمایت روانی-اجتماعی، افراد مبتلا می‌توانند شرایط را مدیریت کرده و کیفیت زندگی بالایی داشته باشند.

درباره دکتر حسین کرامتی

متخصص جراحی کلیه و مجاری ادرار، عضو انجمن اورولوژی ایران و اروپا